Άρθρο από: Δρ Ειρήνη Λόρδου, Παιδοψυχίατρος και Ελεάνα Χατζημηνά, Εγγεγραμμένη Σχολική / Εκπαιδευτική Ψυχολόγος (#478), BSc – MSc – MA (ISPA Accredited)
Αγαπητοί γονείς και εκπαιδευτικοί το παιδί για να μην μπορεί να συγκεντρωθεί ή να μην θέλει ή να μην μπορεί να διαβάσει, πάντοτε υπάρχει λόγος!
ΚΑΝΕΝΑ ΠΑΙΔΙ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΑΠΛΑ ΤΕΜΠΕΛΗΣ ΚΑΙ ΠΟΤΕ ΤΕΤΟΙΟΙ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΜΟΙ ΔΕΝ ΒΟΗΘΟΥΝ!
Οι λόγοι είναι πολυπαραγοντικοί, ατομικοί, βιολογικοί/γενετικοί, περιβαλλοντικοί (συμπεριλαμβανομένων της οικογένειας και του σχολείου), ψυχοσυναισθηματικοί ή ψυχοκοινωνικοί.
Ατομικοί :
Νευροαναπτυξιακού τύπου δυσκολίες
ΔΕΠ-Υ
Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής και Υπερκινητικότητας. Τα παιδιά παρουσιάζουν μειωμένο χρόνο συγκέντρωσης, κακή συγκέντρωσης/πολλές απροσεξίες και στοιχεία παρορμητικότητας όπως και συνεχώς έχουν την ανάγκη για εναλλαγή δραστηριοτήτων.
Τα παιδιά λόγω των πιο πάνω καταβάλουν επιπλέον κόπο και προσπάθεια στο να διαβάσουν και λόγω των πολλών αποτυχιών, όσον αφορά την ακαδημαϊκή τους επίδοση ματαιώνονται και τα παρατούν εύκολα.
Ειδικές Μαθησιακές δυσκολίες
Παιδιά με ειδικού τύπου μαθησιακές δυσκολίες λόγω επίσης των ειδικών αναγκών τους και της ανάγκης τους για ειδικούς τρόπους μάθησης τις περισσότερες φορές λόγω της μη έγκαιρης διάγνωσης και παρέμβασης/διαφοροποιήσεις στο σχολείο, χάνουν εύκολα το κίνητρο τους για μάθηση.
Διαταραχή Συντονισμού των κινήσεων
Δυσκολίες γραφοκινητικών δεξιοτήτων καθώς επίσης οπτικοκινητικού συντονισμού οδηγούν το παιδί σε άρνηση να συνεργαστεί και να κάνει τη κατ’ οικον εργασία του.
Νοητική Αδυναμία
Λόγω των χαμηλότερων νοητικών δυνατοτήτων το παιδί δεν μπορεί να ανταπεξέλθει στις απαιτήσεις του σχολείου.
Δυσκολίες Επιτελικών Λειτουργιών
Σε αυτή τη κατηγορία ανήκουν παιδιά με δυσκολίες οργάνωσης χρόνου και διαβάσματος, όπως και με χαμηλά κίνητρα για μελέτη. Είναι ίσως μια από τις σημαντικότερες κατηγορίες στη παρούσα φάση αφού όπως διαφαίνεται έντονα τα τελευταία χρόνια τα περισσότερα παιδιά φαίνεται να αντιμετωπίζουν μεγάλες δυσκολίες οργάνωσης οι οποίες σχετίζονται με δυσκολίες στις επιτελικές λειτουργίες. Θα μπορούσαμε άτυπα να πούμε ότι αυτό είναι και το «σύνδρομο της εποχής των παιδιών μας».
Διαταραχή Αυτιστικού Φάσματος
Τα παιδιά εδώ, έχουν δικό τους τρόπο αντίληψης και μελέτης, δικό τους τρόπο να μαθαίνουν, οπότε αρνιούνται επίμονα πολλές φορές να διαβάσουν.
Ατομικά Χαρακτηριστικά
Χαρισματικότατα. Παιδιά με πολύ υψηλό νοητικό δυναμικό, πολύ έξυπνα, πολύ εύκολα χάνουν το ενδιαφέρον τους για το διάβασμα γιατί το βρίσκουν πολύ εύκολά και χωρίς δημιουργικότητα.
Βιολογικοί παράγοντες-Οργανικοί παράγοντες
Έλλειψη βιταμινών, όπως Β-σύμπλεγμα, Ωμέγα 3, έλλειψη σιδήρου, επηρεάζουν τη συγκέντρωση και την μνήμη μάθησης.
Διαταραχές όρασης/ακοής
Συναισθηματικοί Παράγοντες
Παιδιά τα οποία αντιμετωπίζουν έντονο άγχος, κατάθλιψη κ.α. τα οποία σχετίζονται με πολλαπλούς λόγους, όπως για παράδειγμα μπορεί να είναι αποτέλεσμα σχολικού εκφοβισμού ή σοβαρών μαθησιακών δυσκολιών κτλ. Χάνουν τη συγκέντρωση τους και αρνιούνται κάθε τί που έχει σχέση με το σχολείο.
Εξάρτηση στα ηλεκτρονικά παιχνίδια και στο διαδίκτυο.
Οικογενειακοί Παράγοντες
Παιδιά που προέρχονται από Οικογένειες πολύ χαμηλών κοικονομικών και κοινωνικών στρωμάτων, που δεν έχουν την δυνατότητα να επενδύσουν ή να ενισχύσουν την μάθηση των παιδιών τους, αλλά και που παραμένουν αποκομμένοι από το σχολείο και τις μαθησιακές ανάγκες των παιδιών τους.
Από την άλλη μεριά, παιδιά από γονείς που είναι προσκολλημένοι στους δικούς τους προσωπικούς τους στόχους και επαγγελματικές τους επιτυχίες που παραμελούν να ενισχύουν ή να επιβραβεύουν τα παιδιά τους στις σχολικές τους επιδόσεις, με αποτέλεσμα τα παιδιά να χάνουν το κίνητρο τους για μάθηση.
Παιδιά από γονείς που βρίσκονται σε μια δύσκολη διαδικασία διαζυγίου.
Παιδιά μεταναστών, από δίγλωσσα περιβάλλοντα που διανύουν μία περίοδο επίσης προσαρμογής σε πολλά επίπεδα, γλώσσα, νέα χώρα, νέους φίλους.
Παιδιά από οικογένειες που χρησιμοποιούν λανθασμένες γονικές τεχνικές για συμμόρφωση του παιδιού τους για διάβασμα, όπως απειλές και στερήσεις ή περιορισμό άλλων εξωσχολικών δραστηριοτήτων. Επίσης παιδιά από οικογένειες με υψηλές απαιτήσεις από τα παιδιά τους, με αποτέλεσμα τα παιδιά να χάνουν τελικά το προσωπικό τους κίνητρο για μάθηση.
Πρακτικές απλές Εισηγήσεις για όλους τους γονείς Σχολική/Εκπαιδευτική Ψυχολόγο Ελεάνα Χατζημηνά:
Ο ρόλος σας, σαν γονείς είναι πολύ σημαντικός ούτως ώστε να επιτευχθεί η μεταφορά των δεξιοτήτων που μαθαίνει το παιδί στο οικογενειακό περιβάλλον :
- Αρχικά είναι πολύ σημαντικό να υπάρχει μια ρουτίνα στην καθημερινότητα του παιδιού, ούτως ώστε να γνωρίζει ακριβώς το πρόγραμμα του και να το αναμένει. Μπορείτε να δημιουργήσετε μαζί με το παιδί σας οπτικά προγράμματα καθημερινών δραστηριοτήτων χρησιμοποιώντας εικόνες από το οικογενειακό περιβάλλον, το χώρο του σπιτιού κ.α. ανάλογα με την ηλικία του παιδιού σας.
- Σωστή διαχείριση του χρόνου: ανάλογα με την ηλικία του παιδιού σας μπορείτε να γίνετε και εσείς πιο δημιουργικοί για να δώσετε ένα κίνητρο στο παιδί σας να εκλάβει την ιδέα του διαβάσματος ως μια πιο χαρούμενη δραστηριότητα που έχει αρχή και τέλος. Για παράδειγμα μπορείτε να χρησιμοποιήσετε αυτοκόλλητα στους δείκτες του ρολογίου και να εξηγείσετε στο παιδί σας πόση ώρα ακριβώς θα διαρκέσει το διάβασμα και το διάλειμμα του (π.χ. κάθε 20 λεπτά διάβασμα 2 λεπτά διάλειμμα.). Μπορείτε επίσης να χρησιμοποιήσετε ξυπνητήρι ή μια κλεψύδρα.
- Εάν το παιδί σας δυσκολεύεται πολύ να οργανωθεί, είναι σημαντικό να το βοηθήσετε μέσα από σωστή οριοθέτηση. Τα παιδία έχουν ανάγκη τα όρια γιατί τους προσφέρουν σταθερότητα και νιώθουν ασφάλεια με αυτά. Σημαντικότητα θέσπισης σταθερών ορίων, κανόνων και τρόπων οριοθέτησης (token economy). Δημιουργούνται μαζί με το παιδί και υπενθυμίζονται σε αυτόν/αυτήν συχνά. Χρησιμοποιείται η επιβράβευση όταν ακολουθούνται, η παρακράτηση δραστηριοτήτων και η λογική συνέπεια (π.χ. αφαίρεση σημαντικών προνομίων) όταν δεν ακολουθούνται. Είναι σημαντικό να ακολουθείτε όλοι κοινή γραμμή όσο αφορά τις επιβραβεύσεις και τις συνέπειες. Αυτό δείχνει στα παιδιά ότι συμφωνείτε σε ποιες συμπεριφορές θέλετε να βλέπετε και ποιες όχι.
- Pεαλιστικοί καθημερινοί στόχοι. Αυτό θα βοηθήσει στην ανάπτυξη κινήτρων του μαθητή για περαιτέρω προσπάθεια.
- Είναι σημαντικό επίσης το παιδί να προσανατολιστεί αρχικά σε μαθήματα ή δραστηριότητες όπου έχει σίγουρη επιτυχία, ούτως ώστε να ενισχυθεί ταυτόχρονα η αυτοπεποίθησή του και το κίνητρο του να προσπαθήσει περισσότερο και σιγά σιγά να θέσει νέους στόχους.
- Διδακτικές Στρατηγικές στο σπίτι: Είναι σημαντικό να εξηγούνται πρακτικά κάποια πράγματα και όχι λεκτικά και να συνδέονται οι πληροφορίες με ερεθίσματα της καθημερινότητας του.
- Συχνή ανατροφοδότηση και επιβράβευση όσο αφορά τη προσπάθεια που καταβάλει και τη βελτίωση που σημειώνει. Είναι σημαντικό το παιδί να επαινείται και να επιβραβεύεται τόσο λεκτικά όσο και μη-λεκτικά (μια χειρονομία) σε συχνά χρονικά διαστήματα για να ενισχύεται κάθε πρόοδος που σημειώνει και να αποφεύγονται κριτικές. Μέσα από τη θετική επιβράβευση ενδυναμώνονται τα θετικά στοιχεία και αξίες του παιδιού με αποτέλεσμα να ενισχύεται η αυτοεκτίμηση του.
- Συστήνεται να δημιουργήσετε ένα τετράδιο επικοινωνίας με την/τον εκπαιδευτικό του παιδιού σας (ερωτήσεις, διευκρινήσεις κ.α.). Η καλή συνεργασία οικογένειας και σχολείου έχει καταλυτικό ρόλο στην ακαδημαϊκή επίδοση και στα κίνητρα του παιδιού για μάθηση. Πέρα από τις συναντήσεις γονέων είναι σημαντικό να έχετε τακτική επικοινωνία με την/ τον εκπαιδευτικό του παιδιού σας για εγκαθίδρυση στόχων και για δική σας καθοδήγηση όσον αφορά τις μεθόδους κατοίκον εκπαίδευσης του και βελτίωση συμπεριφοράς του παιδιού. Η καλή συνεργασία σχολείου και οικογένειας εξασφαλίζεται με τη συχνή επαφή και την ανάπτυξη κλίματος εμπιστοσύνης και αμοιβαίου σεβασμού. Είναι πολύ σημαντικό για το παιδί σας να νιώθει ότι υπάρχει σεβασμός από μέρος σας για το σχολείο και για τους εκπαιδευτικούς.
- Τέλος είναι σημαντικό να κάνετε υπομονή και να αποδεχτείτε το χρόνο και το τρόπο που χρειάζεται το παιδί σας να μάθει κάτι χωρίς να το πιέζεται. Η πίεση πολλές φορές αποφέρει τα αντίθετα αποτελέσματα. Ενθαρύνεται το παιδί σας να προσπαθήσει, επαινέστε τη κάθε του προσπάθεια έστω και αν οδήγησε σε αποτυχία ούτως ώστε να το αφήσετε να μάθει και να αναπτυχθεί μόνο του σταδιακά. Με αυτό το τρόπο θα ενισχύσετε τα κίνητρα του παιδιού σας να προσπαθήσει περισσότερο παρόλες τις δυσκολίες που μπορεί να προκύψουν.
